Ֆիզիկա 9

Ատոմի միջուկի կառուցվածքը

Ինչպես արդեն գիտեք, ատոմը կազմված է միջուկից և էլեկտրոնային թաղանթից: Ատոմն էլեկտրաչեզոք է, քանի որ էլեկտրոնների գումարային լիցքը համակշռում է միջուկի դրական լիցքը:
Ատոմի բնութագրական չափը 10−10 մ է, իսկ միջուկինը՝ 10−15 մ, այսինքն ատոմի միջուկի շառավիղը մոտ 100000 անգամ փոքր է ատոմի շառավղից: Չնայած դրան, ատոմի զանգվածը գործնականում հավասար է միջուկի զանգվածին:
Ատոմի միջուկը ունի բարդ կառուցվածք. այն բաղկացած է առանձին մասնիկներից, որոնք կոչվում են նուկլոններ:
1913թ Ռեզերֆորդն առաջարկեց վարկած, համաձայն որի բոլոր քիմիական տարրերի միջուկներում պարունակվում են ջրածնի միջուկներ: Նրանց Ռեզերֆորդը անվանեց պրոտոն:
Պրոտոնը դրական լիցքավորված մասնիկ է, որի զանգվածը 1836 անգամ մեծ է էլեկտրոնի զանգվածից, իսկ լիցքը հավասար է էլեկտրոնի լիցքի մոդուլին:
 qp=e=1,6−19Կլ
Տարբեր ատոմների միջուկները պարունակում են տարբեր թվով պրոտոններ: Ատոմի միջուկի զանգվածը հավասար չէ, այլ ավելի մեծ է այն կազմող պրոտոնների գումարային զանգվածից: Հետևաբար ատոմների միջուկներում բացի պրոտոններից կան նաև այլ մասնիկներ:
1932թ անգլիացի գիտնական Ջեյմս Չեդվիկը փորձով հայտնաբերեց մի նոր մասնիկ, որի զանգվածը 1839 անգամ մեծ է էլեկտրոնի զանգվածից, այսինքն մոտավորապես հավասար է պրոտոնի զանգվածին, իսկ լիցք չունի: Այդ մասնիկին նա անվանեց նեյտրոն:

Նեյտրոնի հայտնագործումից հետո, Վիկտոր Համբարձումյանի, Դմիտրի Իվանենկոյի և Վեռներ Հայզենբերգիկողմից առաջարկվեց միջուկների կառուցվածքի պրոտոն-նեյտրոնային մոդելը, որը հետագայում հիմնավորվեց բազմաթիվ փորձերով:

Համաձայն այդ մոդելի.
Ատոմի միջուկը կազմված է պրոտոններից և նեյտրոններից: Պրոտոնների թիվը միջուկում համընկնում է Մենդելեևի քիմիական տարրերի աղյուսակում տվյալ տարրի կարգաթվի՝ Z-ի հետ: Կարգաթվի հետ է համընկնում նաև ատոմում էլեկտրոնների թիվը:


Նեյտրոնների թիվը միջուկում նշանակում են N տառով:
Միջուկի պրոտոնների Z թվի և նեյտրոնների N թվի գումարն անվանում են միջուկի զանգվածային թիվ և նշանակում A տառով:
A=Z+N
Միջուկում նեյտրոնների թիվը հավասար է միջուկի զանգվածային թվի և պրոտոնների թվի տարբերությանը:
N=A−Z
Այն քիմիական տարրերը, որոնք ունեն նույն կարգաթիվը, այսինքն նույն թվով պրոտոններ, սակայն տարբեր ատոմային զանգվածներ, կոչվում են իզոտոպներ:
Միևնույն քիմիական տարրի իզոտոպները միմյանցից տարբերվում են նեյտրոնների թվով:

Օրինակ՝ ջրածնի H11 իզոտոպներն են դեյտերիումը՝ H12 և տրիտիումը՝  H13

Ջրածնի միջուկը կազմված է 1 պրոտոնից, դեյտերիումինը՝ 1 պրոտոնից և 1 նեյտրոնից:
Տրետիումի միջուկը կազմում են 1 պրոտոն և 2 նեյտրոնը:
Հայտնի նաև He-ի 4 իզոտոպներ՝ He23,He24,He25,He26



Միջ առարկայական նախագիծ «Պղնձաջասպի էլեկտրոլիզը»



I = 0,18 ամպեր
U = 4վ R = U/I
R = 0,3վ/0,18ամպեր = 1,7(օհմ)
Էլեկտրոլիզը հոսանքի բևեռների վրա ընթացող օքսիդավերակամգման ռեակցիա է։ Երբ էլեկտրակամ նյութը քայքայվում է։
Ընթացք: Հավաքեցինք շղթան, միացրեցինք սնուցման աղբյուրը: Կատարեցինք չափումները ՝ հաջորդական միացված ամպերաչափի միջոցով չափեցինք հոսանքի ուժը՝ 0,18Ա: Հետո՝ սպառիչին (լամպ) զուգահեռ միացրեցինք վոլտաչափ և չափեցինք լարումը՝ 0,3վ: Բանաձևի միջոցով՝ R=U/I հաշվեցիքն դիմադրությունը՝ 1,7(օհմ): Մի քանի րոպե հետո նկատեցինք, որ էլեկտրոդներից մեկի վրա հավաքվում է պղինձ:

 

Ոսպնյակներ

Ոսպնյակ է կոչվում թափանցիկ, սովորաբար ապակե մարմինը, որը երկու կողմից սահմանափակված է գնդային մակերևույթներովԸստ իրենց ձևի՝ ոսպնյակները լինում են ուռուցիկ և գոգավոր: Ուռուցիկ են այն ոսպնյակները, որոնց միջին մասն ավելի հաստ է, քան եզրերը: Այսպիսի ձևի ոսպնյակների վար եթե լույս պահենք, այդ ամբողջ լույսը հավաքվում է միջին կետում: Լինում են երկուռուցիկ (ա), հարթուռուցիկ (բ), գոգավոր-ուռուցիկ (գ) ոսպնյակներ: Գոգավոր են այն ոսպնյակները, որոնց միջին մասն ավերի բարակ է, քան եզրերը: Եթե այս ձևի ոսպնյակի վրա լույս պահենք, այդ լույսը կբեկվի տարբեր ուղղահայացներովՆրանք նույնպես լինում են  3  տեսակի. երկգոգավոր (դ),հարթ-գոգավոր (ե), գոգավոր-ուռուցիկ (զ): 



Հաստատուն Մագնիսներ

Մագնիս, մագնիսացվածությամբ օժտված, այսինքն ՝ մագնիսական դաշտ ստեղծող մարմին, որն ընդունակ է ձգելու երկաթը, նիկելը և այլն։ Պատրաստում են մագնիսական երկաթաքարից: Կիրառվում է տեխնիկայում: Օգտ ագործվում է նաև էլեկտրամագնիսներ։ Հաստատուն մագնիս-մագնիսական աղբյուրը վերացնելիս մագնիսը աստճանաբար կորցնում է իր մագնիսական հատկությունները։Մագնիսական հատկությունների անհետանալը կարող ենք արագացնել մուրճով հարվածելիս կամ տաքացնելիս։Սակայն կան մագնիսներ, որոնք իրենց հատկությունները երկար ժամանակ պահպանում են այդպիսի մագնիսներին անվանում ենք հաստատուն մագնիսներ։ Մագնիսները կարող են ապամագնիսանալ, իսկ մետաղները օրինակ՝ երկաթ կամ պողպատը կարելի է մագնիսացնել՝ պահելով նրանց ուժեղ մագնիսկան դաշտի մեջ

 








U1=0.9Վ I=0.08Ա I=I1=I2=0.08Ա R=R1+R2
U2=3Վ U=4.5
R1=U1/I=0.9Վ/0,08Ա=11.25 Օմ
R2=U2/I=3Վ/0.08Ա=37.5 Օմ
R=U/I=4.5Վ/0,08Ա=56.25 Օմ
R1+R2=48.75

Էլեկտրական հոսանք

  1. Հոսանքի անցնելու ժամանակ հաղորդիչը տաքանում է (հոսանքի ջերմային ազդեցություն):  Հենց այդ հատկության վրա է հիմնված այնպիսի էլեկտրատաքացուցիչ սարքերի աշխատանքը, ինչպիսիք են էլեկտրաջեռուցիչները, էլեկտրական սալօջախները, արդուկները և այլն:
  2. Աղերի, թթուների, ալկալիների լուծույթները հոսանքի լավ հաղորդիչներ են: Հոսանքի անցնելու ժամանակ նրանց մեջ գտնվող նյութերն անջատվում են և նստում են լուծությների մեջ սուզված մետաղական հաղորդիչների մակերեսին(հոսանքի քիմիական ազդեցություն):
  3. Հաղորդիչը, որի միջով հոսանք է անցնում, ձեռք է բերում մագնիսական հատկություններ: Այն սովորական մագնիսների նման սկսում է դեպի իրեն ձգել երկաթյա առարկաները(հոսանքի մագնիսական ազդեցություն):
  4. Հոսանքը կենդանու մարմնով անցնելու դեպքում կենդանու մկանների կծկում է առաջացնում (հոսանքի կենսաբանական ազդեցություն):

Комментариев нет:

Отправить комментарий