Վրացերեն

Հայ-վրացական հանրակրթական ընկերություն

                                        Ներկայացնում է Մարի Ինասարիձեն

Ողջույն ես Մարի Ինասարիձեն եմ, սովորում եմ քաղաք Լագոդեխիի 3-րդ դպրոցում։ Այս օրերին շատ մարդիկ խուճապի են մատնված համաշխարհային իրավիճակի պատճառով, առաջին հերթին բոլորին հորդորում եմ խուճապի չմատնվել, լինել հանգիստ, հոգ տանել մեր և մեր ընկերների մասին։

Վրաստանում հայտարարված է կարանտին և պարետային ժամ, մենք ամբողջ ժամանակն անցկացնում ենք տանը: Հիմնականում ազատ ժամանակս լրացնում եմ գիրք կարդալով, ֆիլմեր դիտելով և ինչ խոսք սովորելով։ Ինչ վերաբերվում է սովորելուն, Կրթության նախարարության որոշմամբ Վրաստանի ամբողջ տարածքում ուսուցումը անցկացվում է հերավար Microsoft Teames ծրագրով։ Ֆիքսված ժամին այս ծրագրի միջոցով անցկացնում ենք հերավար առցանց դաս, ուսուցիչը մեզ հանձնարարություն է տալիս, իսկ մենք կատարում ենք այն։

Իմ սիրելի «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիրի ընկերներ ուզում եմ դիմել  առողջ եղեք, մնացեք տանը․․․հոգ տարեք Ձեր և Ձեր հարազատների առողջության մասին։ 

Թբիլիսիի Ներսիսյան դպրոցը

Ներսիսյան դպրոցում էին սովորում Կովկասի տարբեր անկյուններից եկած սաներ, որոնց բազմազան բարբառներից պիտի հարստանար ու ձևավորվեր արևելահայ աշխարհաբարը։ 1824 թվականին Վրաստանի հայոց թեմի առաջնորդ Ներսես Աշտարակեցու նախաձեռնությամբ ու ջանքերով հիմնադրվել է ապագայում Ներսիսյան անունը ստացած դպրոցը: Ներսիսյան վարժարանում ուսանել են Պերճ Պռոշյանը, Ղազարոս Աղայանը, Հովհաննես Թումանյանը, Խաչատուր Աբովյանը, Դերենիկ Դեմիրճյանը, Ստեփանոս Նազարյանը, Երվանդ Լալայանը և հայ մշակույթի շատ ու շատ այլականավոր գործիչներ: Առաջին տեսուչն է եղել հայ ականավոր գրող և մանկավարժ Հարություն Ալամդարյանը։ Ներսիսյան դպրոցի ուսուցիչները բացառիկ մեծ դեր են կատարել ինչպես դպրոցի, այնպես էլ հայ մշակույթի ու գիտության զարգացման, հայ առաջադեմ հասարակական մտքի ձևավորման գործում։ Երբ Ներսես կաթողիկոսը Ներսեսյան դպրոցը ստեղծեց, թիֆլիսահայերի 80%-ը հայերեն չէր խոսում, դպրոցը հզորացրեց, ավտոմատ գնացին այդ դպրոց։ 9-րդ դարում դպրոցը ունեցել է երկու շենք։ Ըստ Ալեքսանդր Երիցյանի՝ առաջին շենքը կառուցվել է Վանքի պարիսպների դիմացը՝ հյուսիսի-արևմտյան կողմում՝ հին գերեզմանոցի տեղում՝ հավանաբար Բոլշայա Վանքսկայա (այժմ՝ Ատոնելի փողոց) և Կուրնայա փողոցների հատման տեղում: Երկրորդ շենքը Բառոնսկայա փողոցի վրա է եղել (այժմ Անտոն Փուրցելաձե փողոց)։ Շինության նախագծի հեղինակը եղել է պետերբուրգցի ճարտարապետ Լազարևը։ Ի սկզբանե բացի հոգևոր կրթությունից, ուսուցանում էին նաև աշխարհիկ գիտություններ։ Սակայն 1837 թվականին ցարական իշխանությունների պնդմամբ այն վերափոխվում է Վրաստանի հայոց թեմի արական հոգևոր ճեմարանի։ 1899-1900 ուսումնական տարվա սկզբին դպրոցում կար 601 աշակերտ, 6 հիմնական ու 3 նախապատրաստական դասարան։ Վերջիններիս մի մասը ունեին զուգընթաց բաժանմունքներ, որոնց հետ միասին դպրոցում գործում էր 15 դասարան։ Աշակերտների մոտ 65%-ը Թիֆլիսի նահանգից էին։ Մնացածը եկել էին Երևանից, Գանձակից, Քութայիսիից, Բաքվից, Կարսից, Հյուսիսային Կովկասից, Ղրիմից ու Բեսարաբիայից, Թուրքիայից ու Պարսկաստանից։

Պատմական տեղեկություններ Ծղալթբիլա բնակավայրի մասին

Հայ վրացական բարեկամությունն ունի հին ակունքներ: Հայոսի և  Քարթլոսի դարերի խորքից եկող եղբայրության ավանդությունը խորհրդանշում է երկու ժողովուրդների բարեկամական փոխհարաբերությունները: Նրանք հաճախ համատեղ են դիմադրել թշնամուն, կռվել հերոսաբար և միաին պաշտպանել իրենց հայրենիքը: Պատմության դասերը սովորեցնում են, որ հիմնականում այս երկու ժողովուրդներն ունեցել են նույն թշնամիները: Հռոմ, Պորսկաստան, արաբներ, թաթար-մոնղոլներ, թուրք սլեջուկներ և այլ անուններ կրող նույնանման թալանչիներ ու զավթիչներ:

Միանման ճակատագիրը և մշակույթների ընդհանրությունը մերձեցրել է այս երկու հարևան ժողովուրդներին, որը և արտահայտվել է ընդհանուր թշնամու դեմ համատեղ պայքարելով: Եվ պատահական չէ, որ այս երկու ժաղավուրդներն իրենց ապաստանն օրհասական պահերին միշտ ընտրել են համատեղ հանդես գալու մտադրությամբ: Հայերը Վրաստանի տարածքը գաղթել ու բնակվել են դեռևս 4-5դարերում: Մեծամասամբ անվտանգ բնակավայր ունենալու գաղափարն է ստիպել հայերին, գաղթի ժամանակ. Որպես նոր բնակատեղի ընտրել Վրաստանի Կովկասում Քրիստոնյա ազգի պետության տարածքը: Օրինակ, Սղնաղ հայկական բնակավայրը, կառուցել է Վրաստանի Կախեթի և Քարթլիի Հերակլի 2-րդ արքան: Նա այս քաղաքը, կառուցել է Ղարաբաղից և Գանձակից 1790-ական թվականներին գաղթած հայերի համար: Սղնաղը գտնվում է Թիֆլիսից 110կմ հեռավարության վրա: Սղնաղը կառուցվել է Խորնարուջի հնագույն քաղաքի ավերակների վրա: Պարսպապատվելուց հետո Հերակլ արքայի կողմից այն մտցվել է քաղաքների շարքը, 1801թ Քարթլ-Կախեթի թագավորական քաղաքների ցուցակի մեջ, և քաղաքի կառավարչի պաշտոնը շնորհվել է հայազգի Թեյմուրազ Թեյմուրազովին: Գազթականների համար կառուցում են հայաբնակ քաղաքատիպ Սուրամ ավանը Խաշուրի շրջանում, շրջկենտրոնից 4կմհեռավորության վրա: Այստեղից հայերը եկել են 18-րդ դարի սկզբին: Այսպիսով, Ախցխայի հայ բնակչությունը համարվել է Հայաստանի հայ բնակչության մեջ ո փոքր գաղթերի շնորհիվ: Այսպես, 14-րդ դարում տեղի ունեցավ մեծ գաղթ: Հայաստանից Անիի գաղթականները եկել և բնակվել են Վրաստանի Գորի քաղաքում ու դրա շրջակա գյուղերում: Հետագայում այդ բնակչության մի մասը տեղափոխվել են Ախալցխա:

Մցխեթա՝ քաղաք Վրաստանում

Շատ եմ սիրում Վրաստանը, նրա քաղաքների նեղլիկ և խնամված փողոցները: Սիրում եմ Մցխեթան, որ գտնվում է Թբիլիսիից ընդամենը 20 կմ հեռավորության վրա՝ Մտկվարի և Արագվի գետերի միախառնման տեղում: Քաղաքն ընկած է հնագույն առևտրային ճանապարհի վրա: Հնագետները հայտնաբերել են ապացույցներ, որոնք վկայում են Մցխեթայի՝ կարևոր առևտրային կենտրոնի կարգավիճակ ունենալու մասին: Ջվարիի Սուրբ Խաչ եկեղեցին, Սվետիցխովելի տաճարն ու Սամտավրո վանական համալիրը միջնադարյան Վրաստանի գլխավոր հուշարձաններն են: Քաղաքի կենտրոնում գտնվող Սվետիցխովելի վանական համալիրը ներառում է մայր եկեղեցին, Մելչիզեդեկ կաթողիկոսի պալատն ու դարպասները, որոնք թվագրվում են 11-րդ դարով, կառուցված են ավելի վաղ շրջանի՝ 5-րդ դարի եկեղեցու տեղում: Խաչաձև տաճարը զարդարված է բարձր գմբեթով. ներսում կան նաև որմնանկարների ուշագրավ մնացորդներ: Բարձր ու հարուստ քանդականախշերն արվել են կոթողի երկար պատմության ընթացքում և թվագրվում են տարբեր ժամանակաշրջաններով:

Հայ վրացական համատեղ ընթերցանություն

Քոլեջի «Վերնատանը» փետրվարի 13-ին Լագոեխիի սովորողների հետ միասին տեղի ունեցավ համատեղ ընթերցանություն «Ընթերցում ենք Ռուսթավելի»: Ընթերցանության մասնակցում էին Հայաստանում Վրաստանի դեսպանատան ներկայացուցիչներ և դեսպանի տիկին Էկա Բաքրաձեն: Մթնոլորտը շատ ջերմ էր և հաճելի:

Լագոդխի

Լագոդեխին Կախեթիի շրջանի փոքր քաղաք է, այն գտնվում է Լագոդեխի գետի վրա (Ալազանի վտակ)։ Քաղաքի բնակչությունը կազմում է 5,918 մարդ։ Ներկայիս Լագոդեխիի տարածքում գտնվող բնակավայրը հիմնադրվել է VIII դարում, երբ Էրիսմթավար Արչիլ Առաջինի պատվերով կառուցվել է Լակուստի ամրոցը: IX- ի վերջին - X դարերի սկիզբին լեռան վրա ամրոցի մոտակայքում, կառուցվեց եռաստիճան բազիլիկա, որի վրա հետագայում գործում էր վանքը: Շահ Աբասի արշավանքից հետո (1610-ական թվականներ) Լագոդեխիի տարածքը ավերվեց: 1830-ին որպես հենակետ Լեժգինի լեռնաշղթայի գծում ստեղծվեց Լագոդեխիի ռազմական բնակավայրը:

Վրաստանի քաղաք Լագոդեխի

Վրաստանի մեր գործընկերներ «Հերեթի» պատանեկան համույթի հրավերով հոկտեմբերի 28-ից նոյեմբերի 1-ը կրթահամալիրի մի խումբ սովորողների հետ մեկնելու ենք Լագոդեխի։

Տեղեկություն Լագոդեխիի մասին։ Լագոդեխին Կախեթիի շրջանի փոքր քաղաք է, այն գտնվում է Լագոդեխի գետի վրա (Ալազանի վտակ)։ Քաղաքի բնակչությունը կազմում է 5,918 մարդ։ Ներկայիս Լագոդեխիի տարածքում գտնվող բնակավայրը հիմնադրվել է VIII դարում, երբ Էրիսմթավար Արչիլ Առաջինի պատվերով կառուցվել է Լակուստի ամրոցը: IX- ի վերջին - X դարերի սկիզբին լեռան վրա ամրոցի մոտակայքում, կառուցվեց եռաստիճան բազիլիկա, որի վրա հետագայում գործում էր վանքը: Շահ Աբասի արշավանքից հետո (1610-ական թվականներ) Լագոդեխիի տարածքը ավերվեց: 1830-ին որպես հենակետ Լեժգինի լեռնաշղթայի գծում ստեղծվեց Լագոդեխիի ռազմական բնակավայրը: Մինչև 1917 թվականը ռազմական շտաբը գտնվում էր Լագոդեխիի տարածքում: Միևնույն ժամանակ մոտակայքում սկսվեց փոքրիկ բնակավայրի կառուցումը, որտեղ հիմնականում բնակվում էին նրանք, ովքեր ավարտել էին զինծառայությունը և այս կամ այն պատճառով չէին ցանկանում վերադառնալ հայրենիք։ 1864 - 1897 թվականներին ընթանում էր ուղղափառ եկեղեցու շինարարությունը `ի հիշատակ Օրհնյալ Կույս Մարիամի պաշտպանության: 1912-ին ստեղծվեց Լագոդեխի արգելոցը: 1890-ի դրությամբ քաղաքն ուներ քարե հայկական և կաթոլիկ եկեղեցի:

Մեր նոր ընկերները Լագոդեխիից

Փետրվարի 12-17-ին Երևանի «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիրի դպրոցներում կազմակերպվում է գարնանամուտի, Տյառնընդառաջ տոնի ու ազգային «Տրնդեզ» ծեսի ուսումնական նախագծեր։ Այդ օրերին մեզ հետ կլինեն նաև Վրաստանի Կախեթիի, ք. Լագոդեխիի «Հերեթի» պարի պատանեկան համույթը սովորողները։ Նրանք կմասնակցեն «Ճիակոկորոբա - Տրնդեզ. տարածաշրջանային ավանդույթներ կրակի լեզվով» նախագիծին։ Կներկայացնեն վրացական ծիսական պարեր, ինչպես նաև վրացական տոնական ուտեստներ։ Լագոդեխին փոքր քաղաք է, այն գտնվում է Արևելյան Վրաստանի Կախեթիի շրջանում: Կովկասի հարավային լանջերի ստորոտում, Կախեթիի Ալազանի դաշտավայրում: Լագոդեխին ծովի մակերևույթից 435 մ, Թբիլիսիից 165 կմ հեռավորության վրա է: Լագոդեխի արգելոցը քաղաքի մոտակայքում է, այնտեղ է գտնվում նաև Նեկրիի թեմի նստավայրը:





გამარჯობათ მე ანა ვარ. ვცხოვლობ ერევენში, 14 წლისა ვარ. ვსწავლობ მხითარ სებასტაცი სასწავლო კომპლექსში. ჩემი სქოლა დიდია და ლამაზი. მე მიყვარს ცეკვა. მყავს პატარა ძმა, მას ჰქვია არმან.

Բարև ձեզ ես Աննան եմ, ապրում եմ Երևանում, 14 տարեկան եմ, սովորում եմ Մխիթար Սեբաստացի կրթահամալիրում, մեր դպրոցը մեծ է և գեղեցիկ, ես սիրում եմ պարել, ունեմ փոքր եղբայր, նրա անունը Արման է: